Cơm lam – đặc sản nổi tiếng của núi rừng

Không giống như dưới xuôi, người ta nấu cơm bằng nồi, niêu thì món cơm lam được người dân nấu trong những ống nứa. Nghe có vẻ lạ lẫm nhưng cơm lam cũng chỉ đơn giản chỉ là hình thức gạo nấu chín thành cơm. Tuy nhiên với sự khác biệt trong cách nấu này đã tạo ra món cơm cùng cái tên lạ lẫm gắn liền với người con vùng núi đã từ rất lâu đời rồi.

Cơm lam đơn giản chỉ là cách gọi quen thuộc của người dân miền núi với cách nấu cơm bằng ống nứa. Chúng ta có thể hiểu rằng “lam” chính là cách dùng ống tre, ống nứa thay nồi để nấu nhưng lại tạo ra hạt cơm thơm ngon hơn hẳn nấu trong nồi và đặc biệt, đó còn là cách đun nấu rất “nghệ sĩ”, dân dã khác thường mà cũng rất phong lưu khác thường của người dân miền núi. Mỗi lần lên núi làm nương rẫy, chỉ leo lên đến đỉnh dốc cao là mũi với tai tranh nhau “thở”, khát như thể bị vắt kiệt nước trong cơ thể. Tiện có con dao đeo bên hông, lại tiện có cánh rừng nứa bạt ngàn, người dân thường chọn những cây nứa còn non chặt lấy một dóng lưng chừng thân cây. Có thể bạn chưa biết chứ trong những dóng nứa ấy bao giờ cũng chứa sẵn thứ nước trong vắt và tinh khiết và ngọt vô cùng. Đó chính là tinh hoa mà trời đất ban tặng cho chúng ta. Phạt đi một đầu mắt, dùng lá chuối hoặc lá dong đút nút lại, chất củi chung quanh đốt cho nước sôi. Vừa nghỉ ngơi hứng gió vừa thong thả nhấp từng hớp nước rót trong ống nứa ra. Ngan ngát, thơm thơm, ngòn ngọt, man mát đậm hương của núi rừng mà xua đi bao mệt mỏi. Cái thứ nước ấy cũng được gọi là nước lam dùng để giải khát hoặc làm nên món cơm lam đậm hương vị núi rừng. Tuy nhiên thì ta có thể múc nước suối vào ống nứa để lam, nhưng nó chẳng thể nào sánh được thứ nước trời đất tích tụ trong ống nứa, chẳng khác nước dừa tích tụ trong quả dừa. Món cơm lam ngày xưa chỉ dành cho những người đi rừng. Nghỉ ở đâu lam cơm luôn ở đó, cơm rất ngon mà lại chẳng phải mang đồ theo khi lên rừng, chỉ một chút gạo gói vào túi mang đi thêm chút thức ăn là có thể no bụng rồi.

Cách làm cơm lam ngon tuyệt

Nguyên liệu làm cơm lam

Gạo nếp 1 kg
Gừng nhỏ 1 củ
Nước dừa tươi 200 ml
Đậu phộng 200 gr
Mè trắng 100 gr
Muối tinh 2 muỗng canh
Tre 7 ống
Lá chuối

Cách chế biến :

Gạo nếp mua về bạn đem rửa sạch dưới vòi nước để loại bỏ đi những sạn cát có trong gạo. Sau đó ngâm gạo trong khoảng từ 4 - 6 tiếng để hạt gạo nở mềm. Sau đó vớt gạo ra rửa sạch lại với nước, rồi để ráo.
Gừng cạo vỏ, rửa sạch, đem đi giã nhuyễn. Sau đó đem trộn chung với gạo đã ngâm, cho thêm một chút muối.
Lá chuối mua về đem đi rửa sạch bụi bẩn, sau đó dùng khăn sạch lau cho khô rồi dùng kéo cắt thành từng miếng nhỏ.
Tre mua về đem chặt thành từng khúc dài tầm 30cm rồi rửa sạch, để khô.

Bước 1:

Cho gạo vào ống tre, cuộn các miếng lá chuối lại sau đó nhét vào ống tre đã sơ chế sao cho lá chuối bịt kín một đầu ống lại.
Sau đó xúc phần gạo đã trộn với gừng giã nhuyễn ở bên trên cho vào ống tre. Tiếp tục cho phần nước dừa tươi vào ngập ống tre.
Cuối cùng tiếp tục dùng lá chuối cuộn tròn lại rồi bịt kín phần ống tre còn lại.

Lưu ý: Khi cho gạo vào ống tre không cho ngập phần ống mà cần cách miệng ống một ít để khi gạo chín nở ra đầy miệng ống là vừa.

Bước 2 : Nấu cơm lam

Đốt cháy phần rơm hoặc than củi đã chuẩn bị, sau đó cho các ống tre vào nướng chín.

Lưu ý: Trong quá trình nướng, cần thường xuyên xoay tròn các ống tre để cơm được chín đều và các ống nứa có thể bị cháy đen quá sẽ dễ khét, không ngon.

Khi thấy có hơi nước bốc lên từ miệng ống tre và ngửi thấy mùi thơm của cơm là lúc cơm lam đã chín.
Khi cơm chín, lấy các ống tre ra, để nguội sao đó dùng dao tách bỏ lớp vỏ ngoài của ống tre, chừa lại một lớp lạt giang mỏng ở bên trong để lúc ăn mới đem bóc phần vỏ đó đi.

Bước 3 : Làm muối vừng

Đậu phộng mua về, bạn đem nhặt bỏ những hạt hư, lép.
Bắc chảo lên bếp, đợi cho chảo nóng thì cho đậu phộng vào rang 5 - 10 phút cho đến khi hạt đậu chín vàng đều hai mặt là được. Sau khi rang đậu xong, vớt đậu ra sau đó dùng tay để loại bỏ phần vỏ đậu phộng.
Tiếp tục bắc chảo lên bếp để rang mè, rang trên chảo với lửa nhỏ, đảo đều tay trong 2 - 3 phút hoặc khi hạt mè có màu nâu, bóng và đôi khi nghe tiếng nổ lách tách hoặc một vài hạt nảy lên là được.
Sau đó cho muối, mè rang và đậu phộng vào cối và giã nhuyễn để làm hỗn hợp muối vừng.

Bước 4 : Hoàn thành

Khi ăn dùng dao chặt nhỏ ống tre ra, rồi tách lấy phần cơm bên trong chấm cùng chén muối vừng và thưởng thức thôi!

Thưởng thức cơm lam chuẩn đúng vị

Bạn có thể ăn cơm lam kèm với các món ăn khác, tuy nhiên món cơm lam này ăn với muối riềng là tuyệt vời nhất. Muối riềng làm từ muối rang với củ riềng giã nhỏ như kiểu rang muối vừng, rất đơn giản mà lại ngon đến khỏ tả. Vị thơm cay của muối riềng hòa quyện với vị ngọt mát của cơm làm tạo nên một hương vị thanh đạm đến lạ thường. Sáng tạo hơn, người ta chiên cơm lam cho chín vàng rồi ăn kèm với dừa tươi bào nhỏ cũng rất ngon.

Ngày nay, cơm lam nổi tiếng khắp bốn phương, bạn có thể thấy người ta bán cơm lam rất nhiều tại các khu chợ trên núi, nơi có nhiều khách du lịch ghé qua. Và để phục vụ thêm nhu cầu của du khách, món cơm lam đặc sản vùng núi phía Bắc Việt Nam được làm khác đi một chút, họ có thể thêm chút nước dừa với cùi dửa bào nhỏ trộn lẫn với gạo nếp rồi sau đó cho vào lam. Cơm sẽ vừa có vị ngọt thanh của núi rừng vừa có vị ngậy béo của nước dừa cũng sẽ rất ngon. Cũng khéo léo hơn, người dân nơi đây cũng trộn gạo nếp với các nước mầu được chế hoàn toàn từ núi rừng cho cơm lam có màu rất hấp dẫn và ngon mắt hơn. Cơm lam ăn ngon, lạ miệng, hương vị khác hẳn cơm thường, khi ăn có mùi thơm rất hấp dẫn. Bẻ miếng cơm lam, chấm muối vừng hoặc muối lạc rất đậm đà, ngoài hương thơm của gạo nếp còn thoảng hương vị thơm thơm của nứa rừng qua lửa, mùi của ống cây nứa… Cơm lam cũng được dọn ra ăn cùng với thịt gà hay thịt lợn rừng nướng.

Cơm lam là một món ăn linh thiêng bởi theo tín ngưỡng ở vùng cao, nó gắn liền với ý nghĩa “vòng đời”: người phụ nữ sau khi sinh chỉ được ăn cơm lam để trừ độc, và chỉ được ăn những ống cơm lam được chế biến cẩn thận, được treo cùng nhau thai của đứa trẻ ở bìa rừng để báo cho thần linh biết rằng con mình đã ra đời mong được che chở, phù hộ. Với những ý nghĩa tốt đẹp đó, cơm lam vẫn được gìn giữ trong các gia đình miền núi như một nét đẹp truyền thống. Cơm lam có vị bùi bùi của gạo nếp nương, có vị ngọt của gạo nếp nương hòa quện cùng với vị ngọt được tiết ra từ ống nứa và có mùi thơm rất đặc trưng của núi rừng. Nay cơm lam đã trở thành món “đặc sản” trong các nhà hàng, khách sạn được nhiều người biết đến và rất yêu thích.

Ngày nay, bên cạnh những sự du nhập của món âu hay các món ăn đặc sắc đến từ các quốc gia trên thế giới thì cơm lam vẫn là một món ăn thu hút tất cả mọi người ở cả trong nước hay khách du lịch nước ngoài. Thật tuyệt vời là chúng ta vẫn giữ được nét ẩm thực của riêng mình. Trên đây là những nguồn, cách chế biến của món cơm lam mang đậm bản sắc dân tộc Việt Nam, hi vọng sẽ giúp bạn đọc có thêm thông tin hữu ích !